Πολύτεκνοι

Του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τη «Χάρτα κοινωνικής σύγκλισης» που -όπως ανακοινώθηκε στις 29.7.03- θα παρουσιαστεί μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης το Σεπτέμβριο. Στη «Χάρτα» αυτή λέγεται ότι θα περιληφθούν μέτρα υπέρ των ομάδων εκείνων του πληθυσμού που έχουν τις μεγαλύτερες ανάγκες. Μια από τις ομάδες αυτές, χωρίς καμιά αμφιβολία, είναι οι πολύτεκνες οικογένειες, δηλαδή οι οικογένειες με 4 και άνω παιδιά.Στο άρθρο αυτό, αφού παρουσιάσουμε τη συμβολή των πολυτέκνων στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας και δείξουμε το μέγεθος του οικονομικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η πλειονότητά τους, προτείνουμε δύο μέτρα που, ενώ θα επιβαρύνουν ελάχιστα τον τακτικό προϋπολογισμό, θα ενισχύσουν σημαντικά το εισόδημα των πολύτεκνων οικογενειών. Η ανάλυση που ακολουθεί στηρίζεται στα στοιχεία της Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.

Είναι γνωστό ότι μετά τη φορολογική μεταρρύθμιση του 1994 τα στοιχεία της ΦΕΦΠ απεικονίζουν σαφέστερα την οικογενειακή κατάσταση του πληθυσμού της χώρας. Ο αριθμός των φορολογικών δηλώσεων για το εισόδημα του έτους 2001 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν πλήρη στοιχεία) σε σύγκριση με εκείνες του 1994 παρουσιάζει αύξηση 29%. Η αύξηση, όμως, αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση κατά 60% των φορολογικών δηλώσεων των φορολογουμένων που δεν έχουν σύζυγο και παιδιά (άγαμων νέων, χήρων, χηρών και διαζευγμένων χωρίς παιδιά), κατά 26% των φορολογουμένων με σύζυγο χωρίς παιδιά (ηλικιωμένων που τα παιδιά τους έχουν δικό τους νοικοκυριό ή νέων ζευγαριών που δεν έχουν ακόμη ή δεν θέλουν να αποκτήσουν παιδιά), και κατά 5% των ζευγαριών με 1 παιδί. Αντίθετα, ο αριθμός των φορολογικών δηλώσεων όλων των φορολογουμένων με 2 και άνω παιδιά παρουσιάζει μείωση. Η μείωση αυτή οφείλεται στη μείωση των γεννήσεων, οι οποίες από 148.000 το 1980 κατολίσθησαν γύρω στις 100.000 το 1990 και έκτοτε κυμαίνονται γύρω από τον αριθμό αυτό. Αποτέλεσμα των εξελίξεων αυτών ήταν να μειωθεί το ποσοστό που οι φορολογικές δηλώσεις των εγγάμων με παιδιά αντιπροσώπευαν στο σύνολο των φορολογικών δηλώσεων από 34,9% το 1994 στο 26,4% το 2001. Η ποσοστιαία μείωση του αριθμού των φορολογικών δηλώσεων των πολύτεκνων οικογενειών ήταν υπερδιπλάσια εκείνης των οικογενειών με 1, 2 και 3 παιδιά.

Εξαιτίας της μείωσης του αριθμού των φορολογουμένων με 2 και άνω παιδιά, ο αριθμός των παιδιών μέχρι ηλικίας 23 ετών, που δηλώνονται στις φορολογικές δηλώσεις προκειμένου να τύχουν των εκπτώσεων και απαλλαγών που προβλέπονται από τη φορολογική νομοθεσία, το 2001 ήταν κατά 109.808 παιδιά μικρότερος απ’ ό,τι το 1994.

Η μείωση του αριθμού των παιδιών των πολύτεκνων οικογενειών ήταν ελαφρά μικρότερη από εκείνη του συνόλου οικογενειών με 1, 2 και 3 παιδιά, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η σημαντική συμβολή τους στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας -παρά τη μείωση του αριθμού τους- σημείωσε μια μικρή αύξηση. Ενώ, δηλαδή, το ποσοστό που οι πολύτεκνες οικογένειες αντιπροσώπευαν στο σύνολο των οικογενειών με παιδιά από 2,73% το 1994 μειώθηκε στο 2,66% το 2001, το ποσοστό που τα παιδιά τους αντιπροσώπευαν στο σύνολο των παιδιών από 6,53% το 1994 αυξήθηκε στο 6,56% το 2001 (ο μέσος αριθμός παιδιών ανά οικογένεια πολυτέκνων από 4,29 το 1994 αυξήθηκε σε 4,31 παιδιά το 2001, ενώ ο μέσος αριθμός παιδιών ανά οικογένεια με 1, 2 και 3 παιδιά από 1,72 το 1994 μειώθηκε σε 1,68 παιδιά το 2001).

Η σημαντική αυτή συμβολή των πολυτέκνων στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας συνεχίστηκε παρά το χαμηλό κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημά τους. Με βάση τα στοιχεία της ΦΕΦΠ, το συνολικό δηλωθέν εισόδημα, σε τρέχουσες τιμές, των πολυτέκνων το 2001 σε σχέση με το 1994 αυξήθηκε λιγότερο απ’ ό,τι εκείνο των οικογενειών με 1, 2 και 3 παιδιά, με αποτέλεσμα να μειωθεί το κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημα των πολύτεκνων οικογενειών από λίγο πιο πάνω από το μισό εκείνου των οικογενειών με 1, 2 και 3 παιδιά το 1994 σε ακριβώς το μισό το 2001 (854.000 δρχ. έναντι 1.710.000 δρχ.).

Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι είναι άμεση ανάγκη να ληφθούν γενναία μέτρα υπέρ των πολυτέκνων. Προκειμένου να εντοπίσουμε τις ομάδες πολυτέκνων για τις οποίες θα πρέπει να ληφθούν τα μέτρα αυτά, δίνουμε στον πίνακα που ακολουθεί τον αριθμό των φορολογικών δηλώσεων, τον αριθμό μελών οικογένειας, το δηλωθέν εισόδημα και το συνολικό φόρο σε εκατομμύρια δραχμές και το κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημα σε δραχμές κατά κλιμάκια δηλωθέντος οικογενειακού εισοδήματος το οικονομικό έτος 2002 (εισοδήματα του 2001). Στην προτελευταία γραμμή του πίνακα, για λόγους σύγκρισης, δίνονται τα στοιχεία για το σύνολο των φορολογουμένων το ίδιο έτος.

Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι το κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημα το έτος 2001:

– Του 59% των πολύτεκνων οικογενειών ήταν 369.000, δηλαδή κάτω από το 20% του κατά κεφαλήν δηλωθέντος εισοδήματος του συνόλου των φορολογουμένων. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα σύνολο οικογενειών που, κατά μέσο όρο, ζει πολύ πιο κάτω από το όριο της φτώχειας.

– Του επόμενου 27,5% των πολύτεκνων οικογενειών ήταν 1.130.000, δηλαδή κάτω του 60% του κατά κεφαλήν δηλωθέντος εισοδήματος του συνόλου των φορολογουμένων. Κι αυτοί, κατά μέσο όρο, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

– Τέλος, το 96% των πολύτεκνων οικογενειών επιβαρύνεται με συνολικό φόρο γύρω στα 6 δισ. δρχ., ποσό που αντιστοιχεί στο 0,35% (δηλαδή περίπου το 1/3 του 1%) του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, προτείνουμε στη «Χάρτα κοινωνικής σύγκλισης» που θα εξαγγελθεί το Σεπτέμβριο να περιληφθούν και να εφαρμοστούν από την 1.1.2004 τα ακόλουθα μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος των πολύτεκνων οικογενειών:

1. Αύξηση του πολυτεκνικού επιδόματος από 36,29 ευρώ (φορολογούμενα με 10%) σε 100 ευρώ (αφορολόγητα) το μήνα για κάθε παιδί πολύτεκνης οικογένειας με ετήσιο δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα (με βάση τα στοιχεία του 2001) κάτω των 15 εκατ. δρχ. Με βάση τα στοιχεία του έτους 2001, αυτό αφορά 33.409 πολύτεκνες οικογένειες με 143.934 παιδιά. Το κόστος της αύξησης αυτής, με βάση τα στοιχεία του εισοδήματος του έτους 2001, θα είναι 39,6 δισ. δρχ. (ή 116,3 εκατ. ευρώ) το χρόνο.

2. Απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων όλων των πολύτεκνων οικογενειών με ετήσιο δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα το 2001 κάτω των 15 εκατ. δρχ. Το κόστος της απαλλαγής αυτής, με βάση τα στοιχεία του 2001, όπως φαίνεται από τον πίνακα, είναι 5,9 δισ. δρχ. (ή 17,3 εκατ. ευρώ) το χρόνο. Για τις πολύτεκνες οικογένειες με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα πάνω από 15 εκατ. δρχ., εφαρμογή της φορολογικής κλίμακας μόνο για το εισόδημα πάνω από 15 εκατ. δρχ. χωρίς απαλλαγές. Το κόστος αυτού του μέτρου δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 4 δισ. δρχ. (ή 5,9 έως 11,7 εκατ. ευρώ) το χρόνο.

Με αυτά τα μέτρα συνολικού κόστους όχι πάνω από 150 εκατ. ευρώ (ή 50 δισ. δρχ.) -ένα ποσό που αντιστοιχεί μόλις στο 3% του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων του οικονομικού έτους 2002- θα υπάρξει μια σημαντική ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολύτεκνων οικογενειών και ιδιαίτερα εκείνων με χαμηλά εισοδήματα. Επιβάλλεται, επομένως, να περιληφθούν στη «Χάρτα κοινωνικής σύγκλισης».

Τα μέτρα που προτείνονται πιο πάνω για τις πολύτεκνες οικογένειες θα πρέπει να θεωρηθούν συμπληρωματικά και όχι υποκατάστατα εκείνων που προτείνονται για τις οικογένειες αυτές στο ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής της Βουλής του 1993. Το πόρισμα αυτό, εκτός από τα μέτρα για τις πολύτεκνες οικογένειες, περιλαμβάνει μια σειρά γενικών και ειδικών μέτρων για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, τα οποία, δυστυχώς, δεν έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Ας ελπίσουμε ότι -έστω και με καθυστέρηση 11ετίας- θα περιληφθούν στα προγράμματα των κομμάτων και θα εφαρμοστούν από την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές την τετραετία 2004-2008.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

ΠΙΝΑΚΑΣ

Αριθμός φορολογικών δηλώσεων, αριθμός μελών οικογένειας, δηλωθέν εισόδημα και συνολικός φόρος σε εκατ. δραχμές και κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημα σε δρχ. των πολύτεκνων οικογενειών το οικονομικό έτος 2002 (εισοδήματα του έτους 2001).

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 12/08/2003

This entry was posted on 22 Αυγούστου 2008 at 10:07 πμ and is filed under Άρθρα. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. Both comments and pings are currently closed.