Αύξηση θανάτων και μείωση γεννήσεων στην Ευρώπη
Το δημογραφικό πρόβλημα εξελίσσεται σταδιακά σε μείζονα οικονομικό και κοινωνικό εφιάλτη, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, με μείωση των γεννήσεων και αύξηση των θανάτων. Προβλέπεται ότι στην Ε.Ε. των 27 ο πληθυσμός θα αυξηθεί από 495 εκατ. ευρώ σε 521 εκατ. ευρώ το 2035, αλλά στη συνέχεια θα μειωθεί σταδιακά σε 506 εκατ. ευρώ το 2060. Ο ετήσιος αριθμός των γεννήσεων αναμένεται να μειωθεί κατά την περίοδο 2008-2060, ενώ ο ετήσιος αριθμός των θανάτων αναμένεται να συνεχίσει να κινείται ανοδικά. Από το 2015 και μετά οι θάνατοι θα υπερτερούν αριθμητικά των γεννήσεων, και, συνεπώς, δεν θα σημειώνεται φυσική αύξηση του πληθυσμού.
Αύξηση του πληθυσμού άνω των 65 ετών
Από αυτό το σημείο και μετά, η θετική καθαρή μετανάστευση είναι ο μόνος παράγοντας αύξησης του πληθυσμού. Ωστόσο, από το 2035 αυτή η θετική καθαρή μετανάστευση δεν θα μπορεί να αντισταθμίσει την αρνητική φυσική αλλαγή, και ο πληθυσμός, όπως προβλέπεται, θα αρχίσει να μειώνεται. Έτσι, ο μοναδικός τρόπος αύξησης του πληθυσμού της Ευρώπης, δηλαδή η είσοδος μεταναστών, είναι μια λύση αλλά κι αυτή βραχυπρόθεσμη. Το πρόβλημα της υπογεννητικότητας προβλέπεται να έχει πάρει τόσο σοβαρή διάσταση το 2035, ώστε ούτε η εισροή μεταναστών δεν θα αποτρέπει πλέον τη μείωση του πληθυσμού. Παράλληλα, ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μεγαλώνει σε ηλικία και το μερίδιο των πολιτών που σήμερα είναι άνω των 65 χρόνων θα αυξηθεί από το 17,1% του συνολικού πληθυσμού στο 30% και των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω από 4,4% έως το 12,1% το 2060.
Δύο εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο
Το ποσοστό εξάρτησης γήρατος στην ΕΕ των 27, δηλαδή ο λόγος πληθυσμού ηλικίας 65 ετών προς τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας, προβλέπεται να αυξηθεί από 25% το 2008 σε 53% το 2060. Αυτό σημαίνει ότι θα αντιστοιχούν το 2060 μόνο δύο άτομα εργάσιμης ηλικίας σε κάθε άτομο ηλικίας 65 ή και περισσότερων ετών, ενώ σήμερα αντιστοιχούν τέσσερα άτομα. Το ποσοστό αυτό εξάρτησης γήρατος αναμένεται να είναι μεγαλύτερο από 60% στη Βουλγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία, και λιγότερο από 45% στη Δανία, την Ιρλανδία, την Κύπρο, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η ισχυρότερη αύξηση του πληθυσμού αυτού αναμένεται στην Κύπρο, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου προβλέπεται να είναι σημαντικές οι διαφορές μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών. Μεταξύ 2008 και 2060, ο πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί σε δεκατρία κράτη μέλη και να σημειωθεί πτώση στα άλλα δεκατέσσερα. Η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού προβλέπεται ότι θα σημειωθεί στην Κύπρο (+66%), Ιρλανδία (+53%), Λουξεμβούργο (+52%), το Ηνωμένο Βασίλειο (+25%) και Σουηδία (+18%), και η εντονότερη μείωση στη Βουλγαρία (-28%), τη Λετονία (-26%), Λιθουανία (-24%), Ρουμανία (-21%) και Πολωνία (-18%).
Στην Ελλάδα
Ο πληθυσμός της Ελλάδας, όπως αναφέρει ο ανταποκριτής της Καθημερινής στις Βρυξέλλες Κώστας Καρκαγιαννης, το 2035 προβλέπεται να είναι 11. 575.000, σημειώνοντας αύξηση 3,2% σε σχέση με σήμερα, ενώ μέχρι το 2060 θα έχει μειωθεί κατά 0,9% και θα διαμορφωθεί στα 11.118.000 άτομα. Καθώς οι γεννήσεις θα μειώνονται και ταυτόχρονα θα αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων, θα αλλάξει (προς το αρνητικό) και η σχέση μεταξύ συνταξιούχων και εργαζομένων. Στη χώρα μας το ποσοστό εξάρτησης, δηλαδή ο αριθμός των ανθρώπων άνω των 65 ετών διά του αριθμού των ανθρώπων που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, προβλέπεται ότι θα αυξηθεί από το 28,7% που είναι σήμερα, στο 57,1% το 2060. Έτσι, με μια σχέση εργαζομένων – συνταξιούχων 4:6, το εθνικό σύστημα πρόνοιας και συντάξεων είναι σίγουρο ότι θα δεχθεί τρομερή πίεση. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα, αφού το 2060 ο μέσος όρος του ποσοστού εξάρτησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπεται να είναι 53%.
Προώθηση κοινής μεταναστευτικής πολιτικής
Για την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση τον Ιούνιο, σχετικά με μια «Κοινή μεταναστευτική πολιτική για την Ευρώπη: αρχές, ενέργειες και μέσα» και ένα «Σχέδιο δράσης για το άσυλο – Ολοκληρωμένη προσέγγιση της προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ». Η ανακοίνωση παρουσιάζει δέκα κοινές αρχές που πρέπει να βασίζεται η κοινή πολιτική μετανάστευσης, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από τρεις κύριους άξονες της πολιτικής της ΕΕ: ευημερία, αλληλεγγύη και ασφάλεια. Το σχέδιο δράσης για το άσυλο ορίζει την αρχιτεκτονική της δεύτερης φάσης του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ). Και τα δύο σχέδια εξετάζουν τα εναπομένοντα στοιχεία του προγράμματος της Χάγης, όσον αφορά τη μετανάστευση και το άσυλο. Θα πρέπει να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Οκτωβρίου 2008 και, κατά το 2009, θα ενταχθούν σε ένα νέο πενταετές πρόγραμμα στον τομέα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας.
Στην ανακοίνωση για τη μετανάστευση ο αντιπρόεδρος της ΕΕ, Τζ. Μπαρό, δήλωσε: «Η μετανάστευση συνιστά ευκαιρία και πρόκληση για την ΕΕ. Αν τη διαχειριστούμε σωστά, θα αποτελέσει κέρδος για τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Σε μια Ευρώπη χωρίς εσωτερικά σύνορα, τα κράτη μέλη και η ΕΕ πρέπει να ενεργήσουν με βάση ένα κοινό όραμα. Τούτο είναι προαπαιτούμενο για τη διαχείριση της νόμιμης μετανάστευσης και ένταξης, καθώς και για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, σεβόμενοι συγχρόνως τις παγκόσμιες αξίες, όπως την προστασία των προσφύγων, το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την ανοχή».
Ελένη Στεργίου
hstergiou@kathimerini.gr
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2008
Πολύτεκνοι 