Πολύτεκνοι

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΔΙΑΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Για τη μελέτη του δημογραφικού προβλήματος της χώρας

και διατύπωση προτάσεων

για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του

ΠΟΡΙΣΜΑ

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

	Σελίδα
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΠΡΟΟΙΜΙΟ	1
2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Διάφορα δημογραφικά στοιχεία.	5
2.1 Γεννήσεις.	10
2.2 Γάμοι – Τάσεις γαμηλιότητας – Διαζύγια.	13
2.3Μετανάστευση, αστικοποίηση, επαναπατρισμός πολι­τικών προσφυγών, έλευση ομογενών (Ποντίων – Βορειο­ηπειρωτών, κλπ.)	14
2.4 Πληθυσμιακή ωρίμανση – γήρανση και προσδοκώμενη διάρκεια ζωής.	16
2.5 Συντελεστής θνησιμότητας – βρεφικής θνησιμότητας. Τροχαία ατυχήματα.	17
2.6 Οικογενειακός προγραμματισμός – Προγεννητική διάγνωση.	18
2.7 Γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού – Δημογραφι­κές διαφοροποιήσεις.	20
3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Κοινωνικοοικονομικοί παρά­γοντες που επιδρούν στο δημογραφικό πρόβλημα.	23
4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Μελλοντική πληθυσμιακή εξέλιξη της Ελλάδος:	25
5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Δημογραφική σύγκριση της Ελλάδος με άλλες χώρες.	28
6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Δημογραφικές επιπτώσεις	30
7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Στόχοι της Ελληνικής δημογραφι-κής πολιτικής – Προτάσεις.	33
7.1 Διοικητικά μέτρα.	38
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ – ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ
ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ     ΠΙΝΑΚΩΝ- ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ

 

Πίνακας	Σελίδα
Ια. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος, κατά νο-μό, κατά τις απογραφές των ετών 1971, 1981, 1991 και αντίστοιχα γραφήματα.	5
Ιβ. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος, κατά νο­μό, φύλο, του έτους 1991	7
ΙΙ. Φυσική κίνηση του πληθυσμού και αντίστοιχα γραφήματα.	10
ΙΙΙ. Περιφέρεια πρωτεύουσας και αντίστοιχα γραφήματα.	12
IV. Υπόλοιπη χώρα και αντίστοιχα γραφήματα.	12
V.  Γεννητικότητα – Θνησιμότητα κατά γεωγραφικά διαμερίσματα και αντίστοιχα γραφήματα.	21
VI. Γεννητικότητα – Θνησιμότητα κατά περιοχές και αντίστοιχα γραφήματα.	22
VΙΙ. Ο σημερινός και ο πιθανός μελλοντικός πλη­θυσμός της Ελλάδος 1991 – 2021 και αντίστοιχα γραφήματα	26
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα γραφήματα βρίσκονται συγκεντρω-μένα με την ανωτέρω σειρά στο τέλος του κειμένου.

 

 

ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ

Τα δημογραφικά προβλήματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα διότι επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες (οικονομικούς, κοινωνικούς. θρησκευτικούς, μεταναστευτικούς κλπ) και. επομένως δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με μονοδιάστατες και απλοϊκές προτάσεις-λύσεις. Τα προβλήματα του πληθυσμού κατά τον Γάλλο δημογράφο AlfredSauvy, είναι «τόσο θεμελιώδη που εκδικούνται τρομερά εκεί­νους που τα αγνοούν και καμμιά χώρα δεν μπορεί να ζήσει αν δεν πι­στεύει στη ζωή».

Στη χώρα μας, στην οποία σήμερα η γεννητικότητα είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, το δημογραφικό πρόβλημα παίρνει τεράστιες εθνικές διαστάσεις, που μπορεί να απειλήσουν την εθνική μας ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα.

Πριν από τον πόλεμο η φυσική αύξηση του πληθυσμού κυμαι­νόταν στο 12·13%ο, ενώ τα τελευταία χρόνια έπεσε στο 1%ο και τεί­νει να γίνει αρνητική, αν η γεννητικότητα παραμείνει στα ίδια χαμη­λά επίπεδα, με κατάληξη την γρήγορη γήρανση του πληθυσμού και το διπλασιασμό της αναλογίας των ηλικιωμένων ατόμων από 7.5 σε 14%.

1

Ολα τα πολιτικά κόμματα της Εθνικής Αντιπροσωπείας – έχο­ντας συνειδητοποιήσει τους εθνικούς κίνδυνους που αντιμετωπίζει και θα αντιμετωπίσει πολύ έντονα στο αμέσως προσεχές μέλλον η χωρά μας, αν δεν αλλάξουν οι, δημογραφικοί δείκτες – δέχτηκαν ομό­φωνα τη Σύσταση Διακομματικής Επιτροπής «γιά τη μελέτη σε βά-θος του Δημογραφικού προβλήματος της χώρας και τη διατύπωση προτάσεων γιά την αποτελεσματική αντιμετώπιση του».

Η επιτροπή συνεστήθη με την υπ. αριθμ. 6355/4101 απόφαση της Βουλής της 25-11-91 μετά από πρόταση του Πρωθυπουργού Κων/νου Μητσοτάκη  προς τον  Πρόεδρο της Βουλής  στις 5-11-91.

 

2

Στην Εθνική Αντιπροσωπεία συνεζητήθησαν επίσης, δύο επερώτη­σεις του κ. Μανόλη Δρεττάκη (12/2/79 και 14/2/86) και πρόταση γό­μου βουλευτών του ΠΑΣΟΚ «κίνητρα για την αντιιιετώπιση του δη-μογραφικού προβλήματος της χώρας» στις 7 και 23 Νοεμβρίου 1991. Την επιτροπή αποτέλεσαν αρχικά οι βουλευτές:

1.       Σωτηρόπουλος Βασίλειος

2.   Αδραχτάς Παναγιώτης

3.   Βαρδαρινός Βασίλειος

4.       Γεωργολιός Κωνσταντίνος

5.       Κανελλοπούλου Κρινιώ

6.       Καραγκούνης Ανδρέας

7.       Μπακογιάννη Ντόρα

3. Πάλλη-Πετραλιά Φάνη

9. Παπαγεωργόπουλος Ελευθέριος

10.   Παπανικολάου Ελευθέριος

11.   Τατούλης Πέτρος

12.   Χωματάς Ιωάννης

13.   Γερανίδης Βασίλειος

14.   Κρητικός Παναγιώτης

15.   Κωνσταντινίδης Ελευθέριος

16.   Μπαλτάς Αλέξανδρος

17.   Παπαδόπουλος Βασίλειος +

18.   Παπαθεμελής Στυλιανός

19.   Πάχτας Χρήστος

20.   Σγουρίδης Παναγιώτης

21.   Σμπώκος Ιωάννης

22.   Δρεττάκης Μανόλης

23.   Κοσιώνης Παναγιώτης

 

 

3

Η επιτροπή εξέλεξε ομόφωνα το εξής Προεδρείο:

Πρόεδρος: Σωτηρόπουλος Βασίλειος (Ν.Δ.)

Αντιπρόεδρος: Γερανίδης Βασίλειος (ΠΑΣΟΚ)

Γραμματέας: Δρεττάκης Μανόλης (ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ)

Τα μέλη της επιτροπής Καραγκούνης Ανδρέας, Μπακογιάννη Ντόρα, Πάλλη – Πετραλιά Φάνη αντικαταστάθηκαν αργότερα, λόγω της αναλήψεως από μέρους τους υπουργικών καθηκόντων, από τους βουλευτάς Γεωργιάδη Θεόδωρο, Δημόπουλο Δημήτριο και Κατσίκη Θεόδωρο, ενώ τη θέση του αποβιώσαντος τον Ιούλιο του 1992 Παπα­δόπουλου Βασίλειου έλαβε ο βουλευτής Σκουλάκης Εμμανουήλ.

Η επιτροπή συνεδρίασε 12 φορές και κάλεσε σε ακρόσαση και διάλογο μέλη ΔΕΠ Πανεπιστημίων, εκπροσώπους Ειδικών – Ερευνη­τικών Κέντρων Δημογραφικών Μελετών, της Εκκλησίας της Ελλά­δος, του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, της Ακαδημίας Αθηνών

Οι εκπρόσωποι που προσήλθαν ήταν οι εξής:

Γ.Τζιαφέτας, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ, Αντι­πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελε­τών,  Ν.  Πολύζος.  τέως  Καθηγητής Παντείου  Πανεπιστη­μίου.   Πρόεδρος  της  Ελληνικής   Εταιρείας  Δημογραφικών Μελετών, Γ. Σιάμπος. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Οικο­νομικό Πανεπιστήμιο. Β. Κοτζαμάνης, Δημογράφος-Κοινωνιολόγος, Ερευνητής στο ΕΚΚΕ. Γ. Παπαευαγγέλου, Καθη­γητής Προληπτικής Ιατρικής Πανεπιστημίου  Αθηνών,  Ν. Ματσανιώτης, Καθηγητής Ιατρικής, Ακαδημαϊκός, Μ. Πα-παδάκης.   Αναπληρωτής   Καθηγητής   του   Πανεπιστημίου Πειραιώς, Ν. Τσίμπος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστη­μίου Πειραιώς, Χ. Συμεωνίδου,  Κοινωνιολόγος – Δημογράφος. Ερευνήτρια του ΕΚΚΕ, Β. Μάος, Αναπληρωτής Καθηγητής του

4

Παντείου Πανεπιστημίου, Εμκε – Πουλοπούλου Ηρα, Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης ■ Υπεύθυνη του Δημογραφικού Τμήματος του Ινστιτούτου Μελέτης της Ελληνικής Οικονομίας. Β. Θεοτοκάτος. Πρόεδρος της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελ­λάδος, Π. Τσουκάτου, Μέλος του Δ.Σ. της ΓΣΕΕ. Δ. Κα­ραγκούνης, Πρόεδρος του ΠΙΣ. Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Βλάχος, της Εκκλησίας της Ελλάδος. Χ. Κορυφίδης, Αντι­πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ.

Πριν προχωρήσουμε στη διατύπωση των προτάσεων θεωρούμε αναγκαίο να αναλύσουμε βασικά δημογραφικά στοιχεία και δείκτες που επηρεάζουν το δημογραφικό πρόβλημα και διαμορφώνουν τη σημερινή πληθυσμιακή κατάσταση στη χώρα μας.

 

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Διάφορα δημογραφικά στοιχεία

Ο πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος, με βάση τις απογρα-φές των ετών 1971, 1981 και 1991, στο σύνολο και κατά νομό καθώς και το ποσοστό μεταβολής της δεκαετίας 31-91 δίνεται στον πίνακα Ια.

 

Πίνακας Ια
Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος, κατά νομό.κατά τις  απογραφές των ετών 1971. 1981.1991.
	1971	1981	1991*	Ποσοστ. Μεταβ.   81-91 881-91

Σύνολο Ελλάδος	8.768.641		9.740.417	10.264.156	+537
Περιφέρεια Πρωτευούσης	2.540.241	3.027.331		Ι 3.096.775	+ 2,29
Λοιπή Στερεά Ελλάς και Εύβοια
Αιτωλίας & Ακαρνανίας	223.989		219.764	230.688	+4,97
Αττικής (Υπόλοιπο)	257.608		342.093	425.994	+24,52
Βοιωτίας	107.459		117.175	134.034	+1438
Ευβοίας	172.585		188.410	209.132	+ 10.99
Ευρυτανίας	27.428		26.182	23.535	-10,10
Φθιώτιδος	155.574		161.995	168.291	+ 3,89
Φωκίδος	41.361		44.222	43.884	-0.76
Πελοπόννησος
Αργολίδος	88.698		93.020	97.250	+ 4.54
Αρκαδίας	111.263		107.932	103.840   |	-3.79
Αχαΐας	240.854		275.193	297.318	+ 8,03
Ηλείας	164.061		160.305	174.021	+ 8,55
Κορινθίας	113.115		123.042	142.365	+ 15.70
Λακωνίας	95.844		93.218	94.916	+ 1.82
Μεσσηνίας	173.077		159.818	167.292	+ 4.67

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ιόνιοι Νήσοι
Ζακύνθου	30.187	30.014	32.746	+9.10
Κέρκυρας	92.933	99.477	105.043	+5.59
Κεφαλληνίας	35.952	31.297	32.314	-3.24
Λευκάδος	25.371	22.863	20.000	-4.40
Ηπειρος
Αρτης	79.700	80.044	78.884	-1.45
Θεσπρωτίας	40.684	41.278	44.202	+7.08
Ιωαννίνων	134.688	147.304	157.214	+6.73
Πρεβέζης	55.262	55.915	58.910	+5.35
Θεσσαλία
Καρδίτσης	133.018	124.930	126.498	+1.25
Λαρίσης	233.159	254.295	269.300	+5.90
Μαγνησίας	161.392	182.222	197.613	+8.44
Τρικάλων	133.417	134.207	137.819	+2,69
Μακεδονία
Γρεβενών	34.664	36.421	37.017	+1,64
Δράμας	91.009	94.772	96.778	+2.32
Ημαθίας	117.477	133.750	138.068	+3,23
Θεσσαλονίκης	711.990	871.580	997.528	+12,15
Καβάλας	121.593	135.218	135.747	+0,39
Καστοριάς	46.401	53.169	52.721	-084
Κιλκίς	83.197	81.562	81.845	+0,35
Κοζάνης	133.484	147.051	150.159	+2.11
Πέλλης	126.085	132.386	138.261	+4,43
Πιερίας	92.354	106.859	116.820	+9,32
Σερρών	202.898	196.247	191.890	-2,22
Φλωρίνης	54.410	52.430	52.854	+0,65
Χαλκιδικής	73.390	79,063	91.654	+15,96
Αγιον Ορος	1.732	1.472	1.557	+5,77

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Στον ανωτέρω πίνακα φαίνεται ότι στη δεκαετία. του ’80 σημειώθηκε μείωση του πραγματικού πληθυσμού στους νομούς Ευρυτα-νίας, Λευκάδος, Ροδόπης, Εβρου, Αρκαδίας, Σερρών Λέσβου. Φωκί-δας, Καστοριάς: και Αρτης.

 

Στον Πίνακα Ιβ δίνεται ο πραγματικός πληθυσμός του 1991 κατά φύλο και κατά νομό.

 

 

1.     Γεννήσεις

Ο δείκτης γεννήσεων μέσος αριθμός τέκνων ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, από το 1950-1980 διατηρήθηκε στο _ _ -2,2 δείκτης πάρα πολύ ικανοποιητικός, όταν ληφθεί υπ’ όψη ότι ο δείκτης ανανέωσης των γενεών είναι 2,4.

Το 1990 όμως ο δείκτης έπεσε επικίνδυνα στο 1,4 με αποτέλεσμα η φυσική αύξηση του πληθυσμού στην δεκαετία του ’80 να σημειώσει δραματική μείωση και να φθάσει στο 1%, ενώ πρίν το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ήταν 12-13%.

Ο συντελεστής γεννητικότητος  (αριθμός γεννήσεων ανά 1000 κατοίκους) που ήταν το 1950 στο 18,37 έπεσε το 1990 στ0 10,03 ενώ ο ακαθάριστος συντελεστής θνησιμότητος αυξήθηκε την περίοδο από το 7,24 στο 9,16 λόγω της βαθμιαίας γήρανσης του πληθυσμού παρά την μείωση της θνησιμότητας μέσα σε κάθε ηλικία. Οι μεταβολές των γεννήσεων και των θανάτων παρουσιάζονται στον Πίνακα ΙΙ από το 1953-1990.

 

 

11

Αν η γεννητικότητα διατηρηθεί στα ίδια χαμηλά επίπεδα( 1,38-1.4) και δεν προκύψουν σημαντικά γεγονότα (πόλεμος, μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα), τότε ο συνολικός πληθυσμός της χώρας μας το 2015 θά είναι μειωμένος κατά 500.000 άτομα σε σύγκριση με τον σημερινό.

Κατά τη συζήτηση στην επιτροπή ακούστηκε η άποψη από ορι-;αενους εκπροσώπους επιστημονικών φορέων, ότι η χώρα μας, όσον αφορά τις γεννήσεις, δεν βρίσκεται σε κακή κατάσταση και ότι είναι λίγο κάτω από το δείκτη αναπαραγωγής των γενεών. Τις απόψεις αυτές αντέκρουσαν άλλοι εκπρόσωποι. Οι απόψεις αυτές, επίσης, οδήγησαν σε προβληματισμό τα μέλη της επιτροπής, πλην όμως δεν υιοθετήθηκαν διότι   η τάση στη χώρα μας είναι επικίνδυνα πτωτική και πρέπει να γίνει ανόρθωση της πορείας, θεωρήθηκε δε το δημο­γραφικό πρόβλημα ως μείζον και φλέγον εθνικό, κοινωνικό και οικο­νομικό θέμα.

Η αναλογία των γυναικών που έχουν ένα μόνο παιδί αυξάνεται στις τελευταίες δύο δεκαετίες. Από 41.5% το 1970 έφθασε το 1987 στο 45,4%. Η αναλογία των γυναικών που έχουν  δύο παιδιά παραμέ­νει σχεδόν αμετάβλητη γύρω στο 33-39%, ενώ αντιθέτως μειώνεται η αναλογία των γυναικών με τρία παιδιά από 13.39% σε 12% και των γυναικών με τέσσερα και άνω από 7,1% σε 4.8%. Γιά να ανακοπεί η μείωση των γεννήσεων και γιά να εξασφαλισθεί  η  ανανέωση του .πληθυσμού και η επιβίωση του Ελληνισμού πρέπει να δοθεί μεγάλη σημασία και να τεθεί ως στόχος το τρίτο παιδί.

Ενδιαφέρον έχουν οι γεννήσεις και η φυσική αύξηση του πλη­θυσμού στην περιφέρεια της πρωτεύουσας και στην υπόλοιπη χώρα στη δεκαετία 1980-1990. Πίνακες III και IV.

 

 

 

 

Από τους πίνακες αυτούς προκύπτει ότι η φυσική αύξηση του πληθυσμού στην υπόλοιπη χώρα μέχρι και το 1988 (αν και φθίνου­σα) ήταν μεγαλύτερη από εκείνη στην περιφέρεια της πρωτεύουσας (που επίσης ήταν φθίνουσα). Τα δύο όμως τελευταία χρόνια 1988 και 1989, η σχέση αυτή ανατράπηκε και η φυσική αύξηση του πλη­θυσμού της περιφέρειας της πρωτεύουσας υπερτερεί εκείνης της υπόλοιπης χώρας. Αν η τάση αυτή δεν είναι παροδική και παγιωθεί στα αμέσως επόμενα χρόνια οι κοινωνικό – οικονομικές και εθνικές συνέπειες θα είναι βαρύτατες.

2. Γάμοι – Τάσεις γαιμηλιότητας – Διαζύγια

Η γαμηλιότητα ήταν υψηλή κατά την πρώτη μεταπολεμική πε­ρίοδο, όμως ο μέσος ετήσιος συντελεστής γαμηλιότητας (γάμοι επί 1000 κατοίκων) από 7,78 το 1953 μειώθηκε στο 6,47 το 1980 (δίσεκτο έτος), στο 6,41 το 1985 και στο 5,77 το 1990. Συγχρόνως όμως παρα­τηρήθηκε και αύξηση της μέσης ηλικίας γάμου. Αν οι ρυθμοί αυτοί της δεκαετίας 1980-1990 συνεχισθούν, οι γάμοι θα μειωθούν ακόμη περισσότερο και θα αυξηθεί ο άγαμος πληθυσμός με όλες τις δυ­σάρεστες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 98% των παιδιών στην Ελλάδα γεννιούνται εντός γάμου, σε αντίθεση με άλλες χώρες που ο αριθμός των εξωγάμων αυξήθηκε φθάνοντας σε υψηλά ποσοστά με πολύ μεγάλες κοινωνικές συνέπειες. Αυτό δείχνει και τη μεγάλη σημασία που έχει γιά τη χώρα μας η τάση γαμηλιότητας και οι πα­ράγοντες που την επηρεάζουν.

Τα διαζύγια παρουσιάζουν στη χώρα μας μεγάλη αύξηση. Στη δεκαετία του 1960 αντιστοιχούσαν 5 διαζύγια σε 100 γάμους ετη­σίως, στο τέλος της δεκαετίας του 1970 έφθασαν σε 10 (διπλασιά­στηκε ο αριθμός των διαζυγίων) και στο τέλος της δεκαετίας του 1980 ο αριθμός αυξήθηκε ακόμη περισσότερο και έφθασε σε 13.

 

 

 

14

Ο αριθμός αυτός των διαζυγίων αφορά κυρίως στις ηλικίες  κάτω του 50ου   έτους, ηλικίες που δεν έχουν ολοκληρώσει την αναπαραγωγική περίοδο τους, με δυσμενή δημογραφικά  και  κοινονικοοικονιμικά επακόλουθα.

3. Μετανάστευση, αστικοποίηση, επαναπατρισμός πολιτικών  προσφύγων, έλευση ομογενών (Ποντίων-Βορειοηπειρωτών κλπ.)

Η Ελληνική μεταπολεμική (1952-1974) μετανάστευση προς υπερπόντιες και δυτικοευρωπαϊκές χώρες ήταν ένας από τους κυ­ρίους συντελεστές του δημογραφικού προβλήματος της χώρας.

Το σύνολο της μεταπολεμικής μετανάστευσης (αν δεν ληφθεί υπ’ όψη η παλιννόστηση) ανήλθε σε 1.439.000 άτομα νέας ηλικίας άνδρες και γυναίκες ακόμη και ανήλικα παιδιά που προέρχονταν από όλα τα διαμερίσματα της χώρας κυρίως όμως από τη Μακεδο­νία. Θράκη και Ηπειρο, σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Εθνι­κής Οικονομίας, το 1989 γιά το Δημογραφικό πρόβλημα. Αποτέλε­σμα αυτής της μαζικής αποδημίας ήταν η ερήμωση της υπαίθρου σε κρίσιμες εθνικές περιοχές (παραμεθόριες) και η γήρανση του πλη-θυσμού.

Η παλιννόστηση μετά την ενεργειακή κρίση του 1973 ήταν σημαντική κυρίως από τη Δυτική Γερμανία και είχε μεγάλη συμμε-τοχή στην πραγματική αύξηση του πληθυσμού στη δεκαετία του 1970. Οι παλιννοστούντες ήταν κυρίως ηλικιωμένα άτομα και τους απερρόφησαν τα μεγάλα αστικά κέντρα. Εξ άλλου πολύ γρήγορα μειώθηκε αυτό το ρεύμα των παλιννοστούντων, διότι η νέα γενιά του απόδημου ελληνισμού είναι απρόθυμη να επαναπατριστεί.

Η εσωτερική μετανάστευση των κατοίκων της υπαίθρου προς τα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη) των οποίων ο πλη­θυσμός  ανέρχεται σήμερα γύρω στο 50% του  συνόλου της χώρας.

 

15

έχει σοβαρές επιπτώσεις στον αριθμό των γεννήσεων, στην ερήμωση της υπαίθρου και τη γήρανση του πληθυσμού.

Η νέα αντίληψη για την οικογένεια και την κοινωνία  που προ-

καλεί η αστικοποίηση (αντίληψη που υιοθετείται και στην επαρχία), τα προβλήματα στέγης, εργασίας, επαρκούς εισοδήματος εκπαίδευσης. η έλλειψη κατάλληλων βρεφονηπιακών σταθμών κλπ, οδηγούνσε ολιγομελείς οικογένειες και σε αναβολή γάμων.

Ο  επαναπατρισμός των πολιτικών προσφύγων και η μαζική προσέλευση ομογενών (Ποντίων και Βορειοηπειρωτών) με σωστή πολιτι-κή παρέμβαση θα έχει   θετικά αποτελέσματα. Η πολιτεία πρέπει να τους βοηθήσει να εγκατασταθούν και να εργαστούν, όχι μόνο στα αστικά κέντρα αλλά κυρίως σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές και να δώσουν μία νέα  δυναμική σε  πολλές  αγροτικές περιοχές κυρίως της βορείου Ελλάδος. Οι κοινές πολιτιστικές ρίζες και η Ορθοδοξία βοηθούν πολύ στην προσαρμογή και αφομοίωσή τους από την ελληνική κοινωνία.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η είσοδος και η απασχόληση εκατοντάδων χιλιάδων ξένων μεταναστών, νομίμως (και παρανόμως κυρίως.) εισελθόντων στη χώρα μας στις δυο τελευταίες δεκαετίες. Ανκαι το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας είναι 8% περίπου σε πολλούςκλάδους   υπάρχει   μεγάλη   έλλειψη   εργατικών   χειρών,   που   καλύπτεται κυρίως από τους ξένους λαθρομετανάστες.

Με   την   αθρόα   είσοδο   λαθρομεταναστών-αλλοδαπών   κυρίως μουσουλμάνων από Αφρικανοασιατικές χωρες, η Ελλάς μεταβάλλε-ται σε τόπο υποδοχής μεταναστών που δημιουργούν σοβαρά κοινω­νικοοικονομικά   προβλήματα   (προστριβές     στην   αγορά   εργασίας, αύξηση της εισφοροδιαφυγης με μεγάλες συνέπειες στους ασφαλι. στικούς οργανισμούς, αύξηση εγκληματικότητος, διακίνηση ναρκω-τικών κλπ) και δεν μπορούν να προσαρμοστούν προς την ελληνική κοινωνία λόγο του τελείως διαφορετικού πολιτισμού του Ισλάμ, που δεν είναι μόνο θρησκεία αλλά και τρόπος ζωής.

 

 

16

Το θέμα αυτό του αλλοδαπού πληθυσμού από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής που παραμένει στη χώρα μας, πρέπει να ανα­λυθεί πολύ προσεκτικά, μέσα στο πλαίσιο των σχετικών αποφάσεων της Κοινότητας γιά τη χάραξη μιας εθνικής πολιτικής λόγω της γεωγραφικής μας θέσης, γιά να αποφύγουμε φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού και γιά να μελετηθούν οι επιπτώσεις στη δημογραφι­κή εξέλιξη του ελληνικού πληθυσμού.

4. Πληθυσμιακή ωρίιιανση – γήρανση και   προσδοκώμενη διάρκεια ζωής.

Η δημογραφική γήρανση τις τελευταίες τρείς δεκαετίες βαίνει διαρκώς αυξανόμενη. Η πτώση της γεννητικότητας και η μείωση της θνησιμότητος αύξησε την αναλογία των ηλικιωμένων ατόμων σε σχέ­ση με τον συνολικό πληθυσμό και με την αναλογία παιδιών και εφήβων. Η ίδια τάση πληθυσμιακής μεταβολής των ηλικιών παρου­σιάζεται σχεδόν στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης, αλλά η χώρα μας έχει τον υψηλότερο δείκτη δημογραφικής γήρανσης μεταξύ των Βαλκανικών χωρών.

Το 1951 η αναλογία των ηλικιωμένων ατόμων στη χώρα μας (άνω των 65 ετών) ήταν 6,5% και το 1984 ανήλθε στο 13,3% ενώ η αναλογία των υπερηλίκων (άνω των 75 ετών) από 2,1% ανήλθε στο 5,4%.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μεταβολή της αναλογίας των ηλικιωμένων στις αστικές, ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Το 1951 η αναλογία των ηλικιωμένων στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές ήταν μόλις 7% και ανήλθε το 1984 στις ημιαστικές στο 13,5% και στις αγροτικές σε 17,5%.

Επίσης η αναλογία του παιδικού πληθυσμού (0-14 ετών) ενώ στις αστικές περιοχές έμεινε σχεδόν στα ίδια επίπεδα, γύρω στο 23% στις αγροτικές περιοχές παρουσίασε  σημαντική  μείωση πέφτοντας κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες από το 32.3% στο 22,5%

 

17

Παρατηρούμε λοιπόν ότι η αύξηση των ηλικιωμένων στις αγρο­τικές περιοχές κατά 10% περίπου και η μείωση του παιόικοΰ πληθυ­σμού κατά το ίδιο υψηλό ποσοστό στις ίδιες περιοχές, δημιουργούν νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που απαιτούν έγκαιρη και μακρόπνοη αντιμετώπιση, προς αποφυγή της ερήμωσης της υπαί­θρου με όλες τις δυσάρεστες συνέπειες που αυτή συνεπάγεται.

Στον μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό, ΙΚΑ. η αναλογία συνταξιούχων-ασφαλισμένων είναι σήμερα 1:2,5 ενώ θά έπρεπε βά­σει των διεθνών δεδομένων να είναι 1:4,5 γιά την ομαλή οικονομική πορεία των οργανισμών. Στο δημόσιο η αναλογία αυτή είναι 1:1.

Η διάρκεια της προσδοκώμενης ζωής στη χώρα μας από 63,4 έτη το 1950 ανήλθε σε 72,5 το 1985 γιά τους άνδρες και σε 77,6 γιά τις γυναίκες. Η εξέλιξη αυτή κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών παρετηρήθη σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες με αποτέλεσμα τη διαρκή αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων ατό­μων και τη μείωση της αναλογίας των νεοτέρων. Ο δυσμενής όμως αυτός συσχετισμός των ηλικιών επέφερε και θα επιφέρει όχι μόνο μεγάλες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες αλλά και εθνικές σε χώρες όπως η Ελλάς.

Οι δαπάνες γιά περίθαλψη των ηλικιωμένων είναι 8 φορές με­γαλύτερες από τις μέσες δαπάνες όλων των ηλικιών σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ και σε συνδυασμό με τη νέα σύγχρονη ιατρική τεχνολογία, το συνολικό κόστος περίθαλψης διογκώνεται υπέρμετρα.

5. Συντελεστής θνησιμότητας – βρεφικής θνησιμότητας. Τροχαία ατυχήματα

Η βελτίωση των συνθηκών ζωής και η γενική κοινωνικοοικο­νομική ανάπτυξη της χώρας μας, με την παρεπόμενη ευεργετική επίδραση τους στο βιοτικό επίπεδο του λαού μας μείωσε τη θνησιμότητα σε χαμηλά επίπεδα. Οι κύριες αιτίες θανάτου είναι τα αγγειοκαρδιακά νοσήματα και κακοήθεις νεοπλασίες. Ακολουθούν παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και τα ατυχήματα –κυρίως τα τροχαία- με θύματα πολλούς νέους και με μεγάλο αριθμό σοβαρών αναπηριών με δυσμενείς επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία όχι μόνο κοινωνικές αλλά και δημογραφικές.

Γενικά ο συντελεστής θνησιμότητος μειώνεται σταθερά από το 1950 μέχρι σήμερα λόγω της ανόδου του βιοτικού επιπέδου, της βελτίωσης των υπηρεσιών υγείας και την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης. Έτσι η «προσδοκόμενη» ζωή κατά τη γέννηση, αυξήθηκε από 63,4 έτη το 1950 σε 72,5 το 1985 για τους άνδρες και από 66,7 έτη σε 77,6 έτη για τις γυναίκες.

Η βρεφική θνησιμότητα παρουσιάζει συνεχώς μια σημαντική μείωση. Έτσι από τα υψηλά επίπεδα το 1951( 63 θάνατοι βρεφών ανά 1000 γεννήσεις ζώντων) έπεσε το 1990 σε 10 θανάτους βρεφών ανά 1000 γεννήσεις ζώντων.

Αν και σημειώθηκε θεαματική πρόοδος στις τελευταίες δεκαετίες φρονούμε ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης και να προσεγγίσουμε τους δείκτες βρεφικής θνησιμότητας (κάτω του 10%ο ) ως σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες.

Κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από τροχαία ατυχήματα 2000 περίπου κυρίως νέοι άνθρωποι και τραυματίζονται  βαριά 40000( από τους οποίους 2000 πεθαίνουν στα νοσοκομεία). Αριθμοί απαράδεκτα υψηλοί για τη χώρα μας και ευθύνες και της πολιτείας και ατομικές.

6. Οικογενειακός προγραμματισμός- Προγεννητική διάγνωση

Ο σύγχρονος οικογενειακός προγραμματισμός έχει δύο πρότυπα: το ευρωπαϊκό και το τριτοκοσμικό λόγω των διαφορετικών επιδιώξεων. Στη χώρα μας πρέπει να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί προς την ορθή ενδεδειγμένη ελληνική

 

19

κατεύθυνση. Σήμερα η έγνοια του οικογενειακού προγραμματισμού στην Ελλάδα είναι ταυτόσημη με την αντισύλληψη, την άμβλωση και τη στείρωση. Αυτή η αντίληψη είναι λανθασμένη και χρειάζεται αναθεώρηση. Απαιτείται κατάλληλη υποδομή με ειδικά πρόσωπα που θα ενημερώνουν σωστά τα μεγάλα λαϊκά στρώματα σε θέματα στειροτητος-γονιμότητος καθώς επίσης και γιά τα πολιτειακά μέτρα στήριξης της μητρότητος, που πρέπει να προβάλεται ως μεγίστη κοινωνική αξία.

Αν γίνει η κατάλληλη ενημέρωση και τονισθούν από ειδικούς οι συνέπειες των εκτρώσεων στην υγεία των γυναικών και των οικο­γενειών τους, και προβληθούν οι εθνικές και θρησκευτικές παραδό­σεις του λαού μας ώστε να θεωρηθεί ως μεγάλη κοινωνική αξία η απόκτηση τέκνων είναι δυνατόν το 40% των γυναικών να αποφασίσει να μην προχωρήσει σε έκτρωση.

Σε μεγάλα λαϊκά στρώματα θεωρείται ακόμη και σήμερα η έκτρωση ως μέσον ελέγχου των γεννήσεων και ως αθώα πράξη. Η αντίληψη αυτή πρέπει να εκλείψει, με την κατάλληλη διαφώτιση των γυναικών και των ζευγαριών γενικά, λόγω των σοβαρών επιπλο­κών ψυχικών και σωματικών που προκαλούνται από αυτές τις επεμ­βάσεις και κυρίως το βίαιο θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρωπί­νων ζωών.

Η Ακαδημία προειδοποιεί ότι «κύριο αίτιο της υπογεννητικό-τητος είναι η έκτρωση και η εξ αυτής στείρωση» και ο καθηγητής Τριχόπουλος «το 40% της μειώσεως της αναπαραγωγικότητος στη χώρα μας οφείλεται σε προκλητές εκτρώσεις’.

Επίσης οι καθηγητές Πολύζος και Βαλαώρας σημειώνουν ότι «η αναπλαστική ικανότητα του λαού μας πλησιάζει σε σημείο μη επιστροφής με κύριο αίτιο την εκούσια έκτρωση» και ο καθηγητής Κουτήφαρης «πάνω από 150.000 ζευγάρια δεν μπορούν να κάνουν παιδί γιατί έχουν στο ιστορικό τους μία έκτρωση» .

 

20

Ο   Ν.1609 του 1986 «περί τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης και προστασίας της υγείας της γυναίκας» ο οποίος αποποινικοποί ησε την έκτρωση μέχρι τον τρίτο μήνα μέσα από  μία διαδικασία, σήμερα δεν εφαρμόζεται στη πράξη και όλοι οι δρόμοι οδηγούν άνετα από ότι παλιότερα στο χειρουργείο. Η επανεξέταση του προς την κατεύθυνση της εφαρμογής του όποιου οικογενειακού προγραμ-ματισιιου κρίνεται σκόπιμη , γιά σοβαρούς εθνικούς, θρησκευτικούς και δημογραφικούς λόγους.

Η προγεννητική διάγνωση πρέπει υπεύθυνα να επιτελείται και σε πολλά κέντρα της περιφέρειας, λόγω του μεγάλου αριθμού ατό-μων που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία στη χώρα μας (800.000 -1.000.000 περίπου)  και του αυξημένου ποσοστού νεογνών (2-3 %) που γεννιούνται με διαμαρτίες περί τη διάπλαση τα τελευταία χρόνια.

7. Γεωγραγική κατανομή πληθυσμού – Δημογραφικές διαφο-ροποιήσεις

Η γεννητικότητα και η  θνησιμότητα του  πληθυσμού παρου σιάζουν διαφορές μεταξύ των γεωγραφικών διαμερισμάτων της χω ρας. Στις αγροτικές περιοχές σημειώνεται τάση αύξησης της θνησι-μότητας και πτώση της γενητικότητας. ενώ στις αστικές περιοχες ακαθάριστος  συντελεστής  γεννήσεων   (γεννήσεις  ανά   1000  κατοι κους)  είναι μεγαλύτερος με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση των νέων γενεών   στα  αστικά   κέντρα.   Οι  αγροτικές   περιοχές   παρουσιάζουν υψηλότερο δείκτη γεννήσεων  (μέσο αριθμό τέκνων ανά γυναίκα).

Στις αστικές περιοχές ο δείκτης γεννήσεων το 1985 κατήλθε στο 1.55 (τέκνα ανά γυναίκα: ενώ στις αγροτικές περιοχές διατηρή-θηκε ελαφρώς κάτω του 2. Αξίζει όμως να σημειωθεί οτι και στις αγροτικές περιοχές μετά το 1985 ο δείκτης γεννήσεων κατήλθε κάτω από το όριο αναπλήρωσης των γενεών.

 

21

Ο αριθμός όμως των αναπαραγωγικών ηλικιών του αγροτικού πληθυσμού συνεχώς μειώνεται (20% του συνόλου ή και μικρότερο) και ως εκ τούτου δεν καλύπτεται η διαφορά από τη χαμηλότερη γεν­νητικότητα του αστικού πληθυσμού. Τα γεωγραφικά διαμερίσματα τα οποία παρουσιάζουν την υψηλότερη γεννητικότητα είναι η Κρή­τη, η Θράκη και η Θεσσαλία και την μεγαλύτερη φυσική αύξηση το 1989 η Κρήτη (Πίνακας V).

Η μείωση των γεννήσεων μεταξύ του 1981 και του 1989 από 14.5 ανά 1000 κατοίκους σε 10,2 παρουσίασε ανάλογη μείωση σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα και περιοχές της χώρας (Πίνακες Vκαι VI).

 

ΠΙΝΑΚΑΣ V Γεννητικότητα – Θνησιμότητα κατά γεωγραφικά διαμερίσματα
Γεωγραφικά διαμερίσματα	Γεννήσεις ανά 1000 κατοίκους		Θάνατοι ανά 1000 κατοίκους
	1981	1989	1981	1989
Πελοπόννησος	13.1	9,7	10.42	10.2
Ιόνιοι Νήσοι	12.2	9,5	13.40	12.1
Ηπειρος	13.5	8.5	9	8.7
Θεσσαλία	14.6	10.3	9,08	9,5
Μακεδονία	14.2	9.9	8,43	8.6
Θράκη	15.1	10,9	8,8	10.1
Νήσοι Αγαίου	13.2	9,3	11,42	10.8
Κρήτη	15	11.2	9,06	9
Περιφ. Πρωτευούσης	15.5	10,3	8,02	8.2
Λοιπή Στερεά Ελλάδα	13.3	9.2	8786	8.4
Σύνολο Ελλάδος	14.5	10.2	8,9	9.2

 

22

 

ΠΙΝΑΚΑΣ VΙ Γεννητικότητα – Θνησιμότητα κατά περιοχές
Περιοχές	Γεννήσεις ανά 1000 κατοίκους		Θάνατοι ανά 1000 κατοίκους
	1981	1989	1981	1989
Περιφ. Πρωτευούσης	15.5	10.3	8.02	8.2
Αστικές περιοχές	16.3	10.3	7.65	7.4
Ημιαστικες περιοχές	12.8	9.5	8.5	8.7
Αγροτικές περιοχές	12.1	9.1	11.4	13.6
Σύνολο Ελλάδος	14.5	10.2	8.9	9.2

 

Η λοιπή Στερά Ελλάδα, η Ανατολική Μακεδονία, η Πελοπόν­νησος, τα νησιά του Αιγαίου, η Ηπειρος και τα νησιά του Ιονίου εμ­φανίζουν τη μεγαλύτερη μείωση των γεννήσεων κατά την περίοδο 1981-1989.

Η μείωση αυτή των γεννήσεων σε συνδυασμό με την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση του παραγωγικού κυρίως πληθυσμού συρρίκνωσε την πυραμίδα του πληθυσμού των αγροτικών περιοχών στις παραγωγικές ηλικίες ενώ αντιθέτως διόγκωσε την πυραμίδα των ίδιων ηλικιών στα αστικά κέντρα.

Ανάλογες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται και στο βαθμό γή­ρανσης του πληθυσμού, στις τελευταίες δεκαετίες. Το 1951 η αναλο­γία των ηλικιωμένων (άνω των 65 ετών) ήταν 6% στις αστικές περιο­χές και 7% στις αγροτικές και το 1981 ανήλθε στο 10% στις αστικές και 17% στις αγροτικές περιοχές.

Οι διαφοροποιήσεις αυτές του πληθυσμού ως προς το σύνολο και ως προς τις αναπαραγωγικές ηλικίες μεταξύ αστικού και αγροτι­κού πληθυσμού δημιουργούν πολλά κοινωνικοοικονομικά προβλή­ματα με πολλαπλές συνέπειες.

 

23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες  που επιδρούν στο δημογραφικό πρόβλημα.

Γενικά το δημογραφικό πρόβλημα, ως έχει λεχθεί, είναι πολυ­σύνθετο και δεν επιλύεται. Επιδιώκεται η αντιμετώπιση του και η επισήμανση των σπουδαιότερων παραγόντων που έχουν δυσμενή επίδραση σε αυτό. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

# Η κατοικία. Το 32% του πληθυσμού είναι εγκλωβισμένο στα διαμερίσματα (τα περισσότερα από αυτά μικρά) και τα παιδιά δεν έχουν άνετο ελεύθερο χώρο. Οι οικογένειες αυτές είναι κα­ταδικασμένες να μην κάνουν τρία παιδιά. Τα μονοπρόσωπα νοι­κοκυριά το 1950 ήταν 9% του συνόλου – σήμερα είναι 19% με μεγάλη αναλογία γερόντων – τα διμελή νοικοκυριά κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό. Η έλλειψη κατοικίας, το υψηλό κόστος απόκτησης της και τα υψηλά ενοίκια αναγκάζουν τα νέα ζευγά­ρια να περιορίσουν ή να μεταθέσουν την τεκνοποίηση στο μέλ­λον.

# Τα χαμηλά οικογενειακά εισοδήματα σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος ανατροφής και εκπαίδευσης των παιδιών δρουν ανασταλτικά στην απόκτηση πολλών παιδιών. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπεται ότι η Ελληνίδα αγρότισσα με το χαμηλότερο εισόδημα έχει τον υψηλότερο δείκτη γεννήσεων.

#          Η επιδίωξη των σημερινών νέων για καλύτερες σπουδές και πιο επιτυχή επαγγελματική αποκατάσταση οδηγούν στη δη­μιουργία οικογένειας σε μεγαλύτερες ηλικίες, γεγονός που έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο δημογραφικό. Οι οικογένειες πρέπει να ολοκληρώνονται σε μικρές ηλικίες.

#          Η ανεργία των νέων και γενικά η οικονομική ύφεσηδη­μιουργεί προβλήματα και μεταθέτει το γάμο και την απόκτηση παιδιών. Εχει επίσης διαπιστωθεί ότι η συμμετοχή της γυναίκας στην αγορά εργασίας περιορίζει την τεκνοποίηση χωρίς

 

24

όμως αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να περιοριστεί ή να αποκλεισθεί η γυναίκα από την εργασία. Στην Ελλάδα εργάζεται μονό το35%

των γυναικών.

#   Η λειτουργία βρεφονηπιακών σταθμών δείχνει ότι το παιδί δεν είναι μόνο θέμα των γονιών, αλλά και της πολιτείας και άλ­λων κοινωνικών φορέων. Η δημιουργία σταθμών, η δωρεάν εγγραφή σε αυτούς βρεφών και νηπίων, και η ικανοποιητική και
σε κατάλληλες ώρες λειτουργία τους είναι απαραίτητη και έχει θετική συμβολή στο όλο πλέγμα του δημογραφικού προβλήματος.

#Η απομάκρυνση από τα παραδοσιακά ελληνικά πρότυπα ζωής και η κοινωνική παρακμή με την υπονόμευση των άξιων του ‘γάμου. της οικογένειας και των τέκνων έχουν σημαντική επίδραση στο δημογραφικό.

#   Ο υπέρμετρος ευδαιμονισμός, η χαλάρωση των ηθών, ταναρκωτικά, τοAIDSκαι γενικά η κοινωνική υποβάθμιση και η παγκόσμια ανασφάλεια επιδρούν αρνητικά στο δημογραφικό.

#   Η επιδείνωση του περιβάλλοντος και η χειροτέρευση της ποιότητας ζωής -ιδιαίτερα- στα αστικά κέντρα, αποτελεί έναν από του βασικούς αρνητικούς παράγοντες στη δημιουργία οικογενειών με πολλά (η ακόμη και λίγα) παιδιά.

 

25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Μελλοντική πληθυσμιακή εξέλιξη της Ελλάδος

Σπάνια συμβαίνει στην ιστορία ο αριθμός των γεννήσεων να πέφτει χαμηλότερα από τον αριθμό των θανάτων, προκαλώντας έτσι μείωση του πληθυσμού. Το φαινόμενο αυτό κυρίως παρατηρήθηκε στη Γερμανία και στη Γαλλία κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την περασμένη δεκαετία στη Καμπότζη, λόγω των γνωστών γεγονότων.

Παρ’ όλα αυτά σήμερα σε περίοδο ειρήνης πολλές χώρες της Ευρώπης παρουσιάζουν δείκτη γεννήσεων πολύ κάτω του δείκτη διαιώνισης των γενεών, με αποτέλεσμα εμφάνιση σοβαρών δημογρα­φικών προβλημάτων.

Οι πληθυσμιακές μεταβολές, όπως αναφέρθηκε στο προηγού­μενο κεφάλαιο, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες βραχυπρό­θεσμους και μακροπρόθεσμους που έχουν σχέση με τις συνθήκες ερ­γασίας, ζωής, κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο, ιστορικές καταβολές, θρησκείας, θέση γυναίκας και έθιμα, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλ­ψη, βιολογικούς παράγοντες, γεωγραφικό περιβάλλον και την πλη­θυσμιακή δομή από πλευράς ηλικίας και φύλου.

Δεν υπάρχει ως σήμερα μία παγκόσμια θεωρία των πληθυ­σμιακών μεταβολών και πολύ λιγότερο της πληθυσμιακής αύξησης. Κάθε ιστορική εποχή έχει τους δικούς της νόμους του πληθυσμού λόγω της αλληλοεξάρτησης δημογραφικών και μη παραγόντων χωρίς να είναι δυνατόν πάντοτε να προσδιορίζεται μιά πλήρης σειρά αιτια-κών παραγόντων.

Οι ιστορικές, πνευματικές, θρησκευτικές επιρροές και η επί­δραση των μη υλικών δυνάμεων που μορφοποιούν τη ζωή του ανθρώ­που δεν μπορούν να εκφραστούν στατιστικώς. Η μελλοντική πληθυ­σμιακή εξέλιξη πρέπει έγκαιρα να επισημαίνεται λόγω των σοβαρών κοινωνικών, οικονομικών και εθνικών επιπτώσεων της – που εκδηλώ­νονται όμως πολύ αργότερα και έντονα.

 

26

Με τα σημερινά δεδομένα μπορούμε να επιχειρήσουμε τον προσδιορισμό της δημογραφικής εξέλιξης μέχρι το 2020 αν και οι πληθυσμιακές προβλέπεις είναι παρακινδυνευμένες.

Αν υποθέσουμε ότι δεν σημειώνονται μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα και η πολύ χαμηλή γεννητικότητα θα αρχίσει να βελτιώνε­ται βαθμιαία ώστε γα φθάσει τα επίπεδα αναπλήρωσης των γενεών σε 10-15 χρόνια και η προσδοκώμενη ζωή θα αυξάνεται (1 χρόνο ανα δεκαετία), στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 2000 υπολογίζεται ότι ο συνολικός πληθυσμός θα είναι 10,2 εκατ. ως και σήμερα. Η γή­ρανση του πληθυσμού θα επιδεινωθεί όπως και η εγκατάλειψη ορι­σμένων γεωγραφικών περιοχών από τον πληθυσμό των παραγωγικών ηλικιών.

Η πιθανή προβλεπόμενη εξέλιξη του πληθυσμού κάτω από τις προαναφερθείσες συνθήκες φαίνεται στον Πίνακα VII.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ VII Ο σημερινόςκαι ο μελλοντικός πληθυσμός της Ελλάδος 1991 -2021 (σε χιλιάδες)
Ομάδες ηλικιών	1991	2001	2011	2021
0-14	1024	1611	1642	1720
15 -44	4377	4359	3942	3528 .. —,
45-64	2529	2534	2764	2889
65 +	1439	1702	1854	1952
Σύνολο	10.269	10.206	10.202	10.089
ποσοστιαία κατανομή (%)
Ομάδες ηλικιών	1991	2001	2011	2021
0- 14	18,7	15.8	16.2	17.1
15 – 64	67.3	67,5	65.2	63,6
65 +	14.0	16,7	18,1	19,3
Σύνολο	100.0	100,0	100,0	100.0

 

27

Το 2020 οι ηλικιωμένοι (65 ετών και άνω) θα ανέλθουν στο 20% του συνολικού πληθυσμού ενώ ο παιδικός πληθυσμός θα πέσει στο 17.1%, κάτω από τα σημερινά επίπεδα του 19% και υ συνολικός πλη­θυσμός θα κυμανθεί γύρω στα 10 εκατ. με τάση μείωσης.

Αν όμως οι δημογραφικοί δείκτες δεν βελτιωθούν και διατη­ρηθεί ο ίδιος δείκτης γεννήσεων του 1990 (1.4 μέσος αριθμός τέκνων ανά γυναίκα) και αν δεν προκύψουν σημαντικά γεγονότα (πόλεμος, μετανάστευση) τότε ο συνολικός πληθυσμός της χώρας μας το 2015 θα είναι μειωμένος κατά 500.000 άτομα από το σημερινό αριθμό. Η επιδείνωση αυτή των δημογραφικών δεικτών που άρχισε από το 1985 δημιουργεί σοβαρά πληθυσμιακά προβλήματα στη χώρα μας. Τα κε­νά που δημιουργούνται καλύπτονται κατά το μεγαλύτερο μέρος από Πόντιους και Βορειοηπειρώτες αλλά και από μουσουλμάνους της Ασίας και της Αφρικής και από άλλους που εισδύουν παράνομα στον Ελληνικό   χώρο   (και   παραμένουν   με   ποικίλες   ψευτοΐδιότητες. προσθέτοντας νέα προβλήματα).

 

28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Δημογραφική σύγκριση της Ελλάδος με άλλες χώρες.

Ως ήδη έχει αναφερθεί, ο δείκτης γεννήσεων κυμάνθηκε στη χωρά μας την πρώτη μεταπολεμική τριακονταετία (1950-80) στο 2.4-2,2 ενώ παρουσίασε κάθετη πτώση μετά το 1982 και κατήλθε στο 1.4 το 1990, δηλαδή πιο κάτω από το όριο ανανέωσης των γενεών.

Οι ανεπτυγμένες χώρες  στην  πρώτη  μεταπολεμική περίοδογνωρισαν μία δημογραφική άνθιση (2,1-2,7 παιδιά ανά γυναίκα) και ακριβώς πάνω οτηγ ευημερία τους (1967) ο δείκτης αυτός μειώθηκε.

Σήμερα σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, ο δείκτης γεννήσεων έχει πέσει κάτω από τα 2,1 παιδιά αγά γυναίκα που είναι το όριο

ανανέωσης των γενεών.

Χώρες της Νοτίου Ευρώπης όπως η Ιταλία και η Ισπανίαπαρουσίασαν μεγάλη μείωση του δείκτη, που έφθασε στο 1,32 και 1,26 αντίστοιχα το 1989. Η Γαλλία παρουσίασε τα τελευταία χρόνια βελτίωση του δείκτη (1,81) ενώ η πρώην Δυτ.Γερμανία δεν μπόρεσε να βελτιώσει το δείκτη που παραμένει πολύ χαμηλός (1,41).

Μεγάλες χώρες όπως ΗΠΑ, πρώην Σοβιετική Ενωση, Ιαπωνία έχουν μεγαλύτερη δείκτη γεννήσεων που κυμαίνεται από 1.7 έως 2,24 στην πρώην ΕΣΣΔ. Από τις Βαλκανικές χώρες η Βουλγαρία και η πρώην Γιουγκοσλαβία βρίσκονται σε υψηλότερα από τη χώρα μας επίπεδα (1,86 και 1.88 αντίστοιχα), αλλά κάτω από το επίπεδο ανα­πλήρωσης των γενεών.

Οι μουσουλμανικές όμως χώρες παρουσιάζουν πολύ υψηλά επίπεδα γεννητικότητας και συγκεκριμένα η μεν Αλβανία έχει δι­πλάσιο αριθμό παιδιών ανά γυναίκα, η δε Τουρκία τριπλάσιο από τη χώρα μας. Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε 100 χιλιάδες περίπου γεννήσεις το χρόνο ενώ στη Τουρκία περίπου 1.600.000.

Το 2010 ο πληθυσμός της    Ελλάδος,    με βάση τις υποθέσεις που προαναφέρθηκαν, θα είναι  10,2 εκατ. και της Τουρκίας θα φθά-

 

29

σει στα 80 εκατ. Η δημογραφική γήρανση θα είναι υψηλή σ’ όλες τις χώρες της ΕΟΚ και στη χώρα μας θα φθάσει στο 18% του πληθυ­σμού ενώ στην Τουρκία μόλις στο 4% και στην Αλβανία 5%. Το 2000 οι νέοι της Ελλάδος θα είναι 1.600.000 περίπου ενώ οι νέοι της Τουρκίας γύρω στα 20.000.000.

Ο Αλβανικός πληθυσμός περιλαμβανομένου και του ευρισκο­μένου στις γειτονικές χώρες (Νέα Γιουγκοσλαβία – Σκόπια – Βουλγα­ρία) θα διπλασιαστεί μετά από 30-35 έτη και από 6 εκατ. σήμερα θα πλησιάσει   τα   12,   δηλαδή   το  2025  θα  υπερτερεί   κατά  20%  του Ελληνικού πληθυσμού ακόμη και αν οι δημογραφικοί μας δείκτες βελτιωθούν. Η Αλβανία λόγω της νεανικής σύνθεσης του πληθυσμού και της μικρής αναλογίας των γερόντων θα συμπεριλαμβάνεται ανά­μεσα στις πιό νέες χώρες όχι μόνο των Βαλκανίων, αλλά ολοκλήρου της υφηλίου, ενώ η Ελλάδα θα είναι η πιό γεροντική χώρα των Βαλκανίων.

Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο πληθυσμός του Κοσυφοπε-δίου ενώ ήταν κατά το ήμισυ Αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι και κατά το ήμισυ Σέρβοι μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, σήμερα οι Αλβανόφωνοι αντιπροσωπεύουν το 77% του συνόλου με 2.000.000 ενώ 04 Σέρβοι έγιναν μειονότητα με 200.000 (ποσοστό 13%) σε χρονική περίοδο 45 ετών.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ν. Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας, η γεννητικότητα είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερη από το μέσο όρο των χωρών της ΕΟΚ. Ο παιδικός πληθυσμός φθάνει το 50% του συνόλου και οι ηλικιωμένοι μόλις το 2-3%.

Την τελευταία, όμως, δεκαετία η θνησιμότητα μειώνεται με τα­χύ ρυθμό που φθάνει μέχρι το 50% λόγω της καταπολέμησης των επιδημιών και της ανόδου του βιοτικού επιπέδου, με αποτέλεσμα, αν η γεννητικότητα παραμείνει η ίδια, να επέλθει σύντομα πληθυσμια­κή έκρηξη.

 

30

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Δημογραφικές επιπτώσεις

Οι πληθυσμιακές εξελίξεις (αύξησης της αναλογίας των νέων η των γερόντων, μεταβολές του συνολικού πληθυσμού) επηρεάζουν ολόκληρο τον εθνικό οργανισμό και την κοινωνική συνοχή.

Οι δημογραφικές διαφορές γειτονικών κρατών (ή εθνοτήτων που συμβιούν στην ίδια χώρα) δημιουργούν προβλήματα με βαθμιαία επικράτηση των ισχυρότερων δημογραφικών δυνάμεων.

Ο λαός είναι το πιο πολύτιμο κεφάλαιο του κράτους που προ­ωθεί την παραγωγή, την οικονομική και κοινωνική πρόοδο και εγ­γυάται την ύπαρξη και την ασφάλεια του.

Η δημογραφική εξασθένιση-γήρανση της κλασσικής Ελλάδος και του Βυζαντίου οδήγησε, σύμφωνα με έγκριτες μαρτυρίες, τον Ελ­ληνισμό σε υποταγή αιώνων και παρ’ ολίγον σε ολοκληρωτικό αφα­νισμό.

Η χώρα μας με τη δραματική μείωση των γεννήσεων την τελευ­ταία δεκαετία διατρέχει μεγάλους κινδύνους (που επιτείνονται λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της έλλειψης συγγενικών λαών»:

#     Η μείωση των γεννήσεων στην δεκαετία του ’80 κατά την
οποία ο δείκτης έπεσε από 2.09 παιδιά ανά γυναίκα το 1982 σε
1,4 το 1990, απειλεί πλέον σοβαρά την ανανέωση και διαιώνιση
της ελληνικής μας φυλής.

#       Τα πληθυσμιακά κενά που δημιουργούνται σε διάφορα
γεωγραφικά διαμερίσματα (Νησιά Αιγαίου, Ιονίου, κλπ) υπάρχει
ο κίνδυνος να καλυφθούν από αλλοδαπούς (κυρίως Μουσουλμά-
νους) με εξαιρετικά δυσμενή απώτερα επακόλουθα.

#     Στις ένοπλες δυνάμεις θα δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα λό­γω της μείωσης του αριθμού των στρατευσίμων.

#     Λόγω του υψηλού βαθμού γήρανσης -ο ρυθμός γήρανσης στην Ελλάδα

 

31

είναι ο ταχύτερος της Ευρώπης, η χώρα μας θα έχει τους νεότερους συνταξιούχους και μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων που θα φθάσει το 2010 το 18% του συνόλου του πληθυσμού. # Οι δαπάνες γιά την υγεία διαρκώς θα αυξάνονται και θα πολλαπλασιάζονται λόγω του υψηλού κόστους των ηλικιωμένων ομάδων (8 φορές υψηλότερες) και ιδιαίτερα των υπερηλίκων (12-15 φορές υψηλότερες).

#        Η αναλογία εργαζομένων-συνταξιούχων ήδη έχει μεταβληθεί σε πολύ επικίνδυνα επίπεδα και απειλείται με κατάρρευση όλο το κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα.

#              Εργατικό δυναμικό για χειρωνακτικές εργασίες και γενικά βα­ριά επαγγέλματα δεν θα υπάρχει, γεγονός που θα καθιστά ευχε­ρέστερη την είσοδο ξένων μεταναστών.

#              Η μείωση των νέων ατόμων δεν συμβάλει και στη μείωση της ανεργίας. Η ανεργία είναι αποτέλεσμα της όλης διάρθρωσης και προσανατολισμού της κοινωνίας και της πορείας της οικονομίας και αντίθετα από ότι πιστεύεται, η μείωση των νέων περιέργως ωθεί σε αύξηση της ανεργίας κυρίως των πτυχιούχων ανωτάτων σχολών και αποφοίτων λυκείων, λόγω των δυσμενών επιδράσεων σε όλους τους τομείς της παραγωγής της κατανάλωσης και δια­- κίνησης των αγαθών.

Οι δυσμενείς αυτές επιδράσεις οφείλονται στο ότι η μείωση των νέων μακροπρόθεσμα, λόγω και των άλλων δημογραφικών μετα­βολών που προκαλεί, οδηγεί σε μείωση και γήρανση του εργατικού δυναμικού και σε οικονομική ύφεση.

Εάν γιά την ανανέωση του εργατικού μας δυναμικού και γενικά την πορεία της οικονομίας μας και των ασφαλιστικών ταμείων στη­ριχθούμε στους μετανάστες της Ασίας και της Αφρικής πολύ γρήγο­ρα θα δημιουργηθούν προβλήματα σοβαρά με κοινωνικές και εθνικές προεκτάσεις  σύμφωνα με την εμπειρία των περασμένων   10ετιών σε

 

32

χώρες της Δ. Ευρωπης. Οι μουσουλμάνοι έχουν άλλα πρότυπα, άλλα ιδανικά και διαμορφώνουν άλλες κοινωνίες διαφορετικές του δυτι­κού πολιτισμού.

Επιπτώσεις από τις δημογραφικές εξελίξεις έχουμε και στον πολιτισμικό τομέα. Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε κοινωνική υποβάθμιση με τη χαλάρωση και εκφυλισμό πολλών θεσμών (οικογένεια-παιδί-μητρότητα) και εμφάνιση των κοινωνικών ασθενειών με έξαρση της εγκληματικότητος, των ναρκωτικών και γε­νικά πράξεων βίας και αυθαιρεσίας.

 

33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

Στόχοι της Ελληνικής δημογραφικής πολιτικής · Προτάσεις

Σ’ όλες τις εποχές της ανθρώπινης ιστορίας εφαρμόστηκαν μέ­τρα πληθυσμιακής πολιτικής. Ανάλογα με την πολιτική και την οι­κονομική κατάσταση αυτά τα μέτρα σχεδιάζονται είτε γιά να αυξά­νουν ή να ελαττώνουν τον πληθυσμό.

Στην αρχαιότητα είχαμε την εγκατάλειψη ή τη θανάτωση των βρεφών γιά τη μείωση του πληθυσμού, ενώ είχαμε παραχωρήσεις προς τις πολύτεκνες οικογένειες, φόρους στους αγάμους κλπ. γιά την αύξηση.

Τα μέσα ρύθμισης του πληθυσμού άλλαξαν στη πορεία του χρόνου καθώς μεταβάλλονταν οι αξίες, οι φιλοδοξίες, οι θρησκευτι­κές και ηθικές αρχές.

Υπάρχουν επίσης μέτρα που μπορεί να επιδράσουν στο μέγε­θος και τη δομή του πληθυσμού, ως είναι προγράμματα κοινωνικής πολιτικής γιά τη προστασία της μητέρας και του παιδιού, γιά την αντιμετώπιση οικογενειακών βαρών, γιά την ενίσχυση της εκπαίδευ­σης, γιά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, γιά τη ρύθμιση του αριθμού και της θέσεως των παιδιών μέσα στην οικογένεια κλπ.

Αν και τα προγράμματα αυτά εντάσσονται περισσότερο στον οι­κογενειακό σχεδιασμό-προγραμματισμό και λιγότερο στην πληθυ­σμιακή πολιτική δεν πρέπει να υποτιμούνται, λόγω της θετικής επιδράσεως που έχουν.

Τα προβλήματα του πληθυσμού πέραν από τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που επιφέρουν γενικά, γιά τη χώρα μας ειδικά έχουν και άμεση σχέση με την εδαφική μας ακεραιότητα και εθνική ανεξαρτησία.

Η δημογραφική μας πολιτική πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και συνεχής και να μεριμνά ιδιαίτερα για τα ζευγάρια εκείνα που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν,  αλλά για διαφόρους λόγους δεν μπο ρουν ή το αποφεύγουν.

 

34

Ολες σχεδόν οι μεταπολεμικές,κυβερνήσεις προσπάθησαν, πε­ριστασιακά όμως. να λάβουν ορισμένα μέτρα που αφορούσαν στις πολύτεκνες οικογένειες χωρίς όμως να υπάρχει μία πληθυσμιακή πολιτικτί.

Η θεσμοθέτηση με το Ν. 1892/90 του επιδόματος γιά το τρίτο παιδί καθώς και του επιδόματος και της ισόβιας συνταξής στην πο­λύτεκνη μητέρα είναι μενθετικά αλλά δεν αρκούν γιά να αλλάζουν την πτωτική πορεία του δημογραφικού μας. Το δημογραφικό είναι πολυσύνθετο πρόβλημα και η αντιμετώπιση του δύσκολη λόγω των πολλών παραμέτρων. Είναι λάθος να θεωρείται μόνο πρόβλημα υπογεννητικότητας.

Στη χώρα μας δεν έχουμε Ερευνητικά Ινστιτούτα, Ιδρύματα που να παρακολουθούν και να μελετούν τα δημογραφικά προβλήμα­τα συνεχώς και να προτείνουν μέτρα γιά την αντιμετώπιση τους.

Πρώτα οι Αγγλοσαξονικές χώρες και μετά η Γαλλία και η Ιτα­λία ίδρυσαν Ινστιτούτα γιά δημογραφική έρευνα συνδεδεμένα με πανεπιστημιακές σχολές κοινωνιολογίας, οικονομίας, ιατρικής, πλη­ροφορικής, στατιστικής κλπ.

Στις ΗΠΑ λειτουργούν τουλάχιστον 60 ινστιτούτα συνδεδεμέ­να με παν/κές σχολές.

Στην Ευρώπη το πιό φημισμένο Ινστιτούτο είναι το Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Σπουδών των Παρισίων από το 1945 ενώ υπάρχουν και άλλα παρεμφερή Ινστιτούτα στα Γαλλικά Πανεπιστή­μια.

Στην πρώην ΕΣΣΔ υπήρχε ένα συντονιστικό συμβούλιο γιά πληθυσμιακά προβλήματα στο υπουργείο ανώτερης και τεχνικής εκπαίδευσης και στο Παν/μιο Λοαονόσωφ Δημογραφικό Ινστιτούτο από το 1967. Στην Πολωνία υπάρχουν έδρες δημογραφίας σε όλα τα Πανεπιστήμια.

Οι πληθυσμιακές μεταβολές, λόγω της φύσεώς τους. ακολου θουν ίδιους

35

νόμους όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία και τα διοικητι­κά μέτρα έχουν διαφορετικές επιπτώσεις από χώρα σε χώρα ανάλογα με τις εποχές και τις κοινωνικοοικονομικές καταστάσεις γι’ αυτό και οι δημογραφικές προβλέψεις είναι παρακινδυνευμένες.

Οι παρεμβάσεις όμως θεωρούνται απαραίτητες λόγω της σπουδαιότητος του προβλήματος και κυρίως στη χώρα μας που το δημογραφικό είναι κατ^; εξοχήν εθνικό πρόβλημα.

Στόχος της πληθυσμιακής πολιτικής της χώρας μας πρέπει να είναι η αναστροφή της πτωτικής πορείας των δημογραφικών δεικτών με την κατάλληλη αντιμετώπιση όλων εκείνων των παραγόντων που επενεργούν αρνητικά στη δημογραφική ανάκαμψη.

# Ο δείκτης γεννήσεων που βρίσκεται σήμερα στο 1.4 (παιδιά ανά γυναίκα) είναι από τους χαμηλότερους της Ευρώπης και ο πιο χαμηλός των χωρών της Βαλκανικής, πολύ κάτω του 2.1 που είναι το όριο ανανέωσης των γενεών.

Πρέπει βαθμιαία να βελτιωθεί και μέσα σε μιά δεκαετία να κυμανθεί γύρω από το ανωτέρω καθοριστικό όριο ώστε ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού να είναι θετικός και να απο­τραπεί η γήρανση της κοινωνίας. Η πολιτεία πρέπει να βοηθή­σει το κάθε ζευγάρι να αποκτήσει τον αριθμό των παιδιών που επιθυμεί.   Ιδιαίτερη   βοήθεια   πρέπει   να   παρασχεθεί   σε   όσα ζευγάρια θέλουν να αποκτήσουν τρίτο και τέταρτο παιδί. # Η γαμηλιότητα που έπεσε σήμερα σε πολύ χαμηλά επίπεδα (5.7 γάμοι επί 1000 κατοίκων το χρόνο) πρέπει να αυξηθεί. Η ελληνική κοινωνία δεν δέχεται τα παιδιά «εκτός γάμου» γι’ αυτό και έχουμε τον υψηλότερο δείκτη παιδιών «εντός γάμου» που φθάνει το 98-99% ενώ στη Σουηδία είναι μόνο το 52% περίπου. Τα ζευγάρια που θέλουν να παντρευτούν πρέπει να ενισχύονται με όλους τους δυνατούς τρόπους.

#   Το φαινόμενο της αύξησης των διαζυγίων τα τελευταία χρό­νια χρήζει προσεκτικής και πολύπλευρης ανάλυσης. Ο αριθμός τους σήμερα φθάνει στο 13

36

σε 100 γάμους το χρόνο ενώ στη δε­καετία του 1960 ήταν μόλις 5. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος είναι εξαιρετικά δύσκολη.

# Η οικογένεια και η τεκνοποίηση έχουν μεγάλη κοινωνική αξία και πρέπει να προβάλλονται και να ενισχύονται παντοιοτρόπως. Στα πλαίσια της εκπαίδευσης να τονίζεται η σημασία της πολυτεκνίας και η κοινωνική προσφορά της πολύ­τεκνης οικογένειας.

#         Να διευκολύνεται με όλους τους δυνατούς τρόπους η τέλεση γάμων σε μικρότερες ηλικίες και η απόκτηση παιδιών σε μικρό χρονικό διάστημα από το γάμο. Η μονογονική οικογένεια να τυγ­χάνει ειδικής προστασίας.

#         Η κοινωνία να γίνει παιδοκεντρική. Να προστατεύει το παιδί και να του αφιερώνει περισσότερο χρόνο από ό,τι σήμερα και να παίρνει όλα εκείνα τα μέτρα που θα το αποτρέψουν από το να καταφεύγει στα ναρκωτικά, στην εγκληματικότητα, στην παιδι­κή πορνεία και γενικά στην εκμετάλλευση.

#         Να τονώνεται σε κάθε κατάλληλη στιγμή η Ελληνική παρά­δοση και το θρησκευτικό συναίσθημα (πρακτικά με πρωτοβου­λία της Εκκλησίας).

#         Ειδική μέριμνα γιά τις ομάδες των ηλικιωμένων που προσφέ­ρουν πολλά στα εγγόνια τους και στις νέες γενιές.

#    Να αναβαθμιστεί η θέση της αγροτικής οικογένειας και να προβάλλεται η ζωή της υπαίθρου. Η ελληνίδα αγρότισσα είναι πολύ αδικημένη. Προσφέρει πολλά στην ελληνική κοινωνία. Γεννάει τα πιο πολλά παιδιά, είναι διαρκώς στη σκληρή δουλεία και έχει το χαμηλότερο εισόδημα.

#    Η εσωτερική μετανάστευση, στο βαθμό που είναι αναπόφευκτη, πρέπει να ενισχύει τα μικρά αστικά κέντρα και κωμοπόλεις και όχι να συμβάλει στον υδροκεφαλισμό των μεγαλουπόλεων  (και ιδιαίτερα της πρωτεύουσας και της

37

συμπρωτεύουσας). Η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση πρέ­πει να ενεργοποιηθούν στον τομέα αυτό με την περιφερειακή κυρίως ανάπτυξη.

 

38

Διοικητικά μέτρα

Αν και ο πληθυσμός ακολουθεί τους δικούς του πολυσύνθετους φυσικούς νόμους, το χειρότερο που έχει να κάνει η πολιτεία είναι να μην λάβει κανένα μέτρο και να μείνει θεατής του προβλήματος.

Η επέμβαση είναι αναγκαία και τα μέτρα πρέπει να είναι μακρόπνοα και γενναιόδωρα, για να ανακοπεί η δημογραφική παρακμή

του έθνους.

Τα μέτρα του 90 με το Ν 1892 κρίνονται θετικά – δεν αρκούν όμως. Στόχος βέβαια είναι το τρίτο και τέταρτο παιδί, αλλά και η απόκτηση κάθε επιθυμητού παιδιού θα πρέπει να τονωθεί. Η παρέμ­βάση της Πολιτείας πρέπει να είναι πολύπλευρη και να επηρεάζει πολλούς παράγοντες. Προτείνεται:

#       Οικογένεια με τρία παιδιά πρέπει να χαρακτηρίζεται πολύ­τεκνη.

#       Να γενικευθούν και να επεκταθούν τα μέτρα για την προστα­σία της γυναίκας κατά την κύηση και τον τοκετό. Να τροποποιηθεί το άρθρο 15 του Ν 2085/92 και να προβλέπεται η καταβολή όλων των αποδοχών στην έγγυο γυναίκα. Τα ασφα­λιστικά ταμεία να αναλαμβάνουν τις δαπάνες για τις σύγχρονες μεθόδους γονιμοποίησης σε ζευγάρια που αντιμετωπίζουν σοβα-ρά προβλήματα στειρότητας.

 

#      Να βελτιωθούν οι υπηρεσίες υγείας στην πρωτοβάθμια φρον­τίδα και να καταβληθεί πιο έντονη προσπάθεια για μεγαλύτερη μείωση της βρεφικής θνησιμότητας. κυρίως στην περιφέρεια που στερείται ειδικών νεογνικών μονάδων.

#      Η εξασφάλιση οικογενειακής στέγης είναι ένα από τα ισχυρό-τεοα κίνητρα για την τεκνοποίηση. Η στεγαστική πολιτική πρέ­πει να είναι άνετη με πολλά ευεργετήματα. Πολύτεκνοι με χαμηλά  εισοδήματα  πρέπει να αποκτούν δωρεάν κατοικία με προτεραιότητα τους υπερπολύτεκνους, αλλά και κάθε

 

 

39

νέο ζευγάρι που αποκτά παιδί και το εισόδημα του είναι κάτω από ένα όριο πρέπει να ενισχύεται μέσα από ειδικό στεγαστικό πρόγραμμα για την απόκτηση κατοικίας (χαμηλότοκα δάνεια, γεναία επι­δότηση ενοικίου κλπ). Οικόπεδα ή εκτάσεις του δημοσίου να παραχωρούνται με αντιπαροχή για ανέγερση κατοικιών που θα καλύψουν στεγαστικές ανάγκες πολύτεκνων οικογενειών με χα­μηλά εισοδήματα.

# Η ανεργία των νέων που συνδέεται με την όλη οικονομική πο­ρεία της χώρας ειναι σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας για την απόκτηση παιδιών. Σημασία πρωταρχική έχει η συνολική ανά­πτυξη της χώρας γενικότερα και η ανάπτυξη της περιφέρειας ειδικότερα με υγιή και μακρόπνοα προγράμματα, τα οποία θα δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Η Αθήνα με το 30% του πλη­θυσμού και ο Νομός Αττικής με το 40% με τα πολλά προβλήμα­τα απορροφά δυσανάλογα κονδύλια που έχουν σοβαρές επιπτώ­σεις.   Η   περιφέρεια   Αττικής   αυξάνει   την   βιομηχανική   της απασχόληση ενώ στην περιφέρεια διαρκώς μειώνεται και σε πολλές περιοχές πολύ επικίνδυνα. Η Πολιτεία πρέπει να ενερ­γήσει προς την κατεύθυνση αυτή. Θα πρέπει άμεσα να εφαρ­μοσθούν  οι  προτάσεις  της  διακομματικής  επιτροπής  για  τις ευαίσθητες περιοχές του Ανατ. Αιγαίου και της Θράκης αξιοποι­ώντας τις οικονομικές ενισχύσεις του «πακέτου Ντελόρ II».

#    Να καταρτισθεί εθνικό πρόγραμμα για τους ομογενείς Πο­ντίους και τους πολιτικούς πρόσφυγες με γεωγραφικό προσανα­τολισμό και ειδικά προγράμματα εκμάθησης των Ελληνικών και επαγγελματικής αποκατάστασης κυρίως στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές των προβληματικών νομών.

#   Να εκπονηθούν ειδικά προγράμματα για τους νέους αγρότες μέχρι τριάντα ετών. Σ’ αυτή την κατηγορία η πολιτεία πρέπει να επενδύσει πολλά και δεν θα χάσει. Σήμερα μόνο το 15% του συνόλου των γεωργών είναι νέοι, ενώ το 1961 ήταν 35% και είναι

 

40